Việc phân loại các Quái là vấn đề cực kỳ quan trọng. Chỉ một sai lệch sẽ dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng của toàn hệ thống. Trong bài này tôi chỉ đưa ra ví dụ về 3 quái Càn ☰, Khôn ☷ và Ly ☲ để bạn đọc đánh giá.
Càn hay Khôn là Âm
Trong Kinh Dịch, không có sự phân biệt giữa hình dạng và lực. Quái Càn ☰ – Tinh thần, Trời được Kinh Dịch phân loại là Dương và Khôn ☷ – Cơ thể, Vật chất, Đất là Âm trong cả về hình dạng và lực hay năng lượng. Điều này dẫn đến mâu thuẫn.
Là một thứ có hình dạng, Càn – Dương là một trạng thái xác định, một sự đã thành hình và do đó Càn hạn chế và yếu hơn so với Khôn – Âm, vốn không nhìn thấy, vô hình, nhưng lại rất mạnh mẽ.
Việc phân loại Càn và Khôn cũng mâu thuẫn với các nguyên tắc đã được công nhận một cách rộng rãi trên thế giới, đó là Tinh thần – vốn được hiểu qua các truyền thống và nền văn hóa là Âm về hình dạng (vô hình, không thể chạm) nhưng Dương về lực (chủ động, sáng tạo, mạnh mẽ). Sự hiểu biết này được phản ánh trong Kinh Thánh, Gita, và thậm chí khoa học hiện đại, đã nhận ra rằng các lực không nhìn thấy (trường, sóng, năng lượng) điều khiển các hiện tượng hữu hình.
Càn hay Ly là Lửa
Tương tự, trong 5 yếu tố – Kim, Thủy, Mộc, Hỏa và Thổ, việc Kinh Dịch cho rằng “Yếu tố Hỏa hay Lửa” thuộc về quái Ly ☲ (mức năng lượng 5) mà quên rằng Càn ☰ (7, mức năng lượng cao nhất) mới là Yếu tố hay Hành (Tác động) Hỏa thực sự.
Lửa, trong lý thuyết các Nguyên tố, đại diện cho năng lượng đỉnh cao, sức mạnh chuyển đổi và mở rộng, tương tự như quá trình tổng hợp của một ngôi sao giải phóng năng lượng khổng lồ (ví dụ, 3,8×10²⁶ watt cho Mặt Trời).
Trong số 8 Quái, một trong những ý nghĩa của Quái Ly bao gồm “Lửa,” tuy nhiên, khi xem Lửa là yếu tố hoạt động nhất, hung hăng nhất, nhẹ nhất, sáng nhất, nóng nhất trong 4 nguyên tố – Kim, Thủy, Mộc và Hỏa – Ly không đáp ứng được. Quái Càn phù hợp hơn nhiều khi thể hiện những phẩm chất này của Hành Hỏa.
Càn biểu thị sự sáng tạo, sức mạnh, khởi xướng và chi phối – các thuộc tính phản ánh bản chất rực cháy, hoạt động của Lửa. Kinh Dịch phân loại yếu tố Hỏa cho Ly, dựa trên diễn giải chữ nghĩa đã bỏ qua những tính chất định tính siêu hình này.
Phân Loại Đúng
Như vậy, việc phân loại đúng phải là:
- Càn ☰ – Âm về Hình dạng, Dương về Lực, với độ năng là 7, cao nhất trong 8 quái
- Khôn ☷ – Dương về Hình dạng, Âm về Lực, với mức năng lượng 0, thấp nhất trong 8 quái
- Càn, 7 là Yếu tố hay Hành Hỏa chứ không phải Ly ☲, với độ năng là 5, thấp hơn Càn.
Các sai sót trên đương nhiên sẽ dẫn đến những sự phân loại không đúng của các quái còn lại trong Kinh Dịch.