Âm Dương
DTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More tượng trưng cho mọi mặt đối lập, mâu thuẫn nhưng bổ sung & không thể tách rời nhau. Âm DươngDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More có thể là nguyên tắc, lực lượng, thành phần, quy trình, khía cạnh, sự vật… bất cứ điều gì cũng có thể phân loại thành Âm DươngDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More.
Âm Dương nói chung.
Ở khắp mọi nơi, từ thời cổ đại, con người đã nghiên cứu Vũ trụ, các định luật của nó và đã phát triển các lý thuyết về phát hiện của họ. Trong hầu hết các lý thuyết và tôn giáo lớn trên thế giới, từ cổ chí kim, từ Đông sang Tây, Tinh thần luôn được hiểu & chấp nhận là phi vật chất & linh hồn, trong khi vật chất đại diện cho sự vật & cơ thể. Tinh thần-Vật chất là một cặp đối lập giống như Âm DươngDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More & do đó có thể so sánh như sau:
| Tinh Thần, Âm | Vật chất, Dương | |
| Định nghĩa 1Nguồn: Oxford Dictionaries | Phần phi vật chất của một người là nguồn gốc của cảm xúc và tính cách; Linh hồn. Phần phi vật chất của một người được coi là con người thật của họ và có khả năng sống sót sau cái chết thể xác hoặc thoát rời khỏi xác. | Vật chất nói chung, khác biệt với tâm trí và tinh thần; Cái chiếm không gian và sở hữu khối lượng, đặc biệt là khác biệt với năng lượng ((trong vật lý). |
| Hiển hiện | Ẩn, che lấp | Nhìn thấy |
| Thể hiện | Tinh thần, Linh hồn, Ý thức | Vật chất, Cơ thể |
| Biểu tượng | Hình tròn2 Nguồn: Symbolism: 9 Common Circle Symbols – Symbolism And Meaning. | Hình vuông |
| Ý nghĩa | Trường tồn, vô hạn, không đầu, không cuối, không hình dạng | Tạm thời, có giới hạn, có đầu có cuối, có hình dạng |
Cụ thể hơn, trong Đạo
Không ngôn từ nào có thể nói hết về Đạo. Đạo là 3 trong 1. 3 bao gồm Âm, Dương & Tâm. Về thể, Đạo... More Shiva, Thần Shiva là vị thần tối cao, đại diện cho ý thức, tinh thần, sự vô hạn, siêu việt, vô hình và vô tướng, mặc dù Thần có thể trở thành thiên hình vạn trạng. Là nam thần nhưng thần Shiva lại đại diện cho Âm. Ngược lại, Thần Shakti, người bạn nữ đồng hành của thần Shiva là biểu tượng của prana hay khí, tương đương với Dương.
Khi người Việt nói “Trời tròn đất vuông”, không có nghĩa là trời hình tròn còn trái đất hình vuông. Câu đó mang ý nghĩa triết học, Trời Tròn chỉ cái tuyệt đối, lớn mạnh, vô biên, vô hình, vô sắc, vô thanh, vô thủy vô chung và thuộc về tinh thần. Trời Tròn là biểu tượng của Âm. Ngược lại, Đất Vuông nói về những cái hữu hình, có giới hạn, thấy được bằng giác quan & thuộc về vật chất vv. Như vậy, nói “Trời tròn đất vuông” cũng là nói về Tinh thần Vật chất, Âm DươngDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More và Càn Khôn mà thôi.
Đó cũng là ý nghĩa của bánh Dày bánh Chưng, hai thứ bánh rất thân thuộc với người Việt trong các dịp Tết. Bánh Dày có hình tròn, màu trắng (tượng trưng cho sự tinh khiết) & bánh Chưng vuông, màu xanh tượng trưng cho sự phát triển. Bánh Dày bánh Chưng là biểu tượng của Trời và Đất và nói lên thế giới & nhân sinh quan của người Việt, được thể hiện qua câu truyện cổ tích cùng tên. Câu truyện kể về việc vua Hùng Vương thứ 6 truyền ngôi cho người con thứ 18 Lang Liêu, người được Thần mách bảo đã làm ra bánh Dày bánh Chưng bởi vì Lang Liêu là người biết thực hành ĐạoKhông ngôn từ nào có thể nói hết về Đạo. Đạo là 3 trong 1. 3 bao gồm Âm, Dương & Tâm. Về thể, Đạo... More Vuông Tròn, ĐạoKhông ngôn từ nào có thể nói hết về Đạo. Đạo là 3 trong 1. 3 bao gồm Âm, Dương & Tâm. Về thể, Đạo... More Âm DươngDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More hay Càn Khôn3Nguồn: Truyện Cổ Tích.
Xét trong Tiếng Việt, nói đến từ Âm (dương), người Việt thường nghĩ đến cái gì đó ẩn, giấu, bị che, mặt trái như trong những câu Âm phủ, cõi Âm, âm bản, âm tính, và dương thì ngược lại, liên hệ với Trần gian, cõi dương, dương bản và dương tính.
Âm phủ hay âm gian, âm giới là thế giới được cho là ở sâu trong lòng đất hoặc bên dưới trần gian, theo hầu hết các tôn giáo và thần thoại.[1] Đây thường được cho là nơi linh hồn của con người đến sau khi chết4Nguồn: Âm phủ – Wikipedia.
Trong 2 từ âm phủ và trần gian, âm đi cùng với phủ, nghĩa là che đậy còn gian, dương thì đi với trần là không che đậy.
Trong 2 từ Tâm và Tướng cũng có ẩn âm và dương. Ta + Âm = Tâm (Lấy phụ âm T ghép với từ Âm), nghĩa là tấm lòng, tình cảm và đều ẩn bên trong mỗi người.
Còn Ta + dương = Tướng, là vẻ mặt, là cái hiện ra bên ngoài.
Theo triết lý nhà Phật, Tâm là chủ thể tạo tác ra mọi thứ (Vạn pháp do tâm tạo), trong đó có tướng. Tâm là nhân mà pháp là quả 5Nguồn: Tâm Và Tướng – Phật Học Ứng Dụng – THƯ VIỆN HOA SEN
Ngay việc phát âm, miệng chúng ta ngậm lại khi nói từ Âm và mở ra khi nói từ Dương.
Các dẫn chứng ở trên cho thấy Âm tương đương với Tinh thần, Càn ☰, Thiên, Mặt trời, nó ẩn giấu, vô hình, vô hạn, bất tử, ở bên trong & tượng là hình tròn, còn Dương, Vật chất, Khôn ☷, Địa, Đất, và Dương là lộ ra, hữu hình, hữu hạn, có sinh có diệt, ở bên ngoài & tượng là hình vuông.
Phân loại Âm Dương của Kinh Dịch
Ở Kinh Dịch, Càn luôn luôn là Dương & Khôn là Âm. Âm DươngDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More các Quái còn lại được xác định theo 2 phương pháp sau6Nếu coi cả phân loại Càn Khôn là một cách, thì sẽ có 3 cách:
- Tiên thiên Bát quái: Các quái Âm đều do nghi Âm (Khôn) và các quái Dương do nghi Dương (Càn) sinh ra như miêu tả ở Hình 1.
- Hậu thiên Bát quái: Các quái có 1 hào Âm (vạch đứt) có tính Âm, và có 1 hào Dương (vạch liền) sẽ là quái Dương.
| TT | Tên Quái | Tượng | TTBQ TTBQ là Bát Quái của Kinh Dịch. TTBQ giống BQLD về vị trí các Quái, tuy nhiên, nó phối với Hà Đồ của KD, còn... More (1) | HTBQ HTBQ là một đồ hình Bát quái của Kinh Dịch. HTBQ phối với Lạc Thư. HTBQ or Late Heaven Eight Trigrams is I Ching's 8... More (2) |
| 1 | Càn | ☰ | D | D |
| 2 | Đoài | ☱ | D | A |
| 3 | Ly | ☲ | D | A |
| 4 | Chấn | ☳ | D | D |
| 5 | Tốn | ☴ | A | A |
| 6 | Khảm | ☵ | A | D |
| 7 | Cấn | ☶ | A | D |
| 8 | Khôn | ☷ | A | A |
Âm DươngDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More là khái niệm nền tảng & rất quan trọng của Thuyết Âm DươngDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More Ngũ Hành, Dịch Trống Việt & Kinh Dịch, vì thế, cần hiểu đúng và từ đó tìm ra phương pháp đúng để phân loại ADDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More các quái. Chúng ta hãy bắt đầu với việc xác định tính ADDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More của 2 quái Càn Khôn trong KD hiện nay, vì chúng là 2 quái quan trọng nhất.
Càn Khôn trong Kinh Dịch
Xét thoán và hào từ của 2 quẻ thuần Càn và thuần Khôn của KD, Văn Vương trong Thoán từ nói:
Càn: Nguyên hanh lợi trinh (Khởi đầu Lớn, thông, lợi, bền)
Khôn: nguyên hanh lợi, tẫn mã chi trinh (Khởi đầu Lớn, thông, lợi, ngoan thì bền)
Sự khác biệt chỉ ở chữ Bền và chỉ ra Khôn muốn bền thì phải Ngoan, phải thuận theo Càn.
Càn là gì mà Khôn lại phải theo? Mỗi quái đều có nhiều ý nghĩa, nhưng ý nghĩa quan trọng nhất của Càn thể hiện ở Hào từ của Chu Công. Trong 7 hào quẻ Càn, đọc từ dưới lên trên (Trong 64 trùng quái, chỉ 2 quẻ Càn và Khôn có 7 hào) thì có đến 5 hào có chữ Long hay Rồng.
7 – Kiến Quần Long Vô Thủ. Cát. Bầy Rồng không đầu. Tốt.
6 – Kháng long hữu hối. Rồng lên quá cao, hối hận.
5 – Phi long tại thiên, lợi, kiến đại nhân. Rồng hiện trên trời, có lợi gặp người quân tử.
4 – Hoặc dược tại uyên – vô cữu. Nhảy qua vực thẳm không lỗi.
3 – Quân tử chung nhật Kiền Kiền, tịch Dịch được nhược, lệ – vô cữu. Trưởng nhân tích cực hoạt động cả ngày luôn cẩn thận thì không lỗi.
2 – Hiện long tại điền – lợi, kiến đại nhân. Rồng hiện trên mặt Ruộng, có lợi gặp người quân tử.
1 – Tiềm long – vật dụng. Rồng ẩn không hoạt động.
Long hay Rồng là ý tượng chỉ tinh thần, ý thức, ý chí … của con người, đều là những cái vô hình, vô thanh, ẩn sâu, bên trong … và là Âm.
Còn Khôn, đó là phần vật chất, nhu cầu, dục vọng, bản năng, trí khôn, kiến thức … là những cái hiển hiện, hữu hình, bên ngoài, dễ thấy, và dễ nắm bắt hơn, và là Dương.
Như vậy, lúc viết Thoán và Hào từ, vài trăm năm trước phần Thập dực truyện, Văn Vương & con ông, Chu Công đều hiểu & đồng ý Càn tượng trưng cho Âm & Khôn là Dương, giống như quan niệm đã được cho là đúng của các triết thuyết khắp nơi trên thế giới.
Tuy nhiên, Chương 6 của Hệ từ hạ truyện lại nói ngược lại “Càn đại diện những vật thuộc về Dương, Khôn đại diện những vật thuộc về Âm”7Nguyễn Hiến Lê: Kinh Dịch Đạo Của Người Quân Tử, NXB Hồng Đức, mặc dù vẫn công nhận Càn là Tinh thần & Khôn là Vật chất. Điều này cho thấy sự thiếu nhất quán nội tại của KD. Quan niệm “Càn là Dương & Khôn là Âm” đó đã được thừa nhận & dùng hàng ngàn năm cho đến tận ngày hôm nay.
Ngược với Kinh Dịch và giống quan niệm của thế giới, Dịch Trống Việt coi Càn là Âm & Khôn là Dương. Đây là một trong những điểm khác biệt căn bản nhất, từ đó dẫn đến nhiều khác biệt nữa như Âm DươngDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More của các quái, cách thể hiện ADDTV coi quái Càn, Tinh thần, vô hình, vô hạn, vạch liền, số lượng lẻ, vòng tròn & màu đen là âm, còn quái Khôn,... More bằng vạch & số, các đồ hình, qui luật vv.